هورمون ها پیام رسان های شیمیایی هستند که از یک ارگان در بدن که معمولا غده نامیده می شود ترشح شده و سپس در خون رها می شوند. هورمون های رها شده در خون در بدن به گردش در آمده و به سلول های هدف و به گیرنده های موجود در سلول های هدف می رسند.و بر روی این سلول ها اثر گذاشته و منشا اثراتی می گردند که این اثرات بدن را در جهات مختلف هدایت می کنند. به طور طبیعی هورمون های موجود در بدن را می توان به دو دسته تقسیم بندی کرد:
· هورمون های پروتئینی یا پپتیدی
· هورمون های استروئیدی یا روغنی
هورمون های پپتیدی که هورمون های پروتئینی نیز خوانده می شوند هورمون هایی هستند که ماهیتی از جنس پلی پپتید و یا پروتئین دارند. این هورمون ها از زنجیره های بلند اسید های آمینه تشکیل شده اند و از بارز ترین ویژگی هورمون های پروتئینی نیز این بوده است که این هورمون ها در برابر حرارت و در برابر گرما و دمای محیط حساس هستند و با افزایش دما به زودی و به راحتی از بین می روند.
از جمله این هورمون ها یعنی هورمون های پروتئینی می توان به این موارد اشاره کرد:
· هورمون شناخته شده انسولین که موجب رانده شدن قند خون به درون سلول های بدن می شود.
· هورمون گلوکاگون که عکس هورمون انسولین عمل کرده و منجر به افزایش قند خون می شود.
· IGF یا فاکتورهای رشد شبه انسولین که فیزیولوژیست های انسانی سهم عمده ای از تاثیرات هورمون رشد در بدن را مرتبط به این هورمون ها و فاکتورها می دانند.
· و بالاخره تمام هورمون هایی که از غده هیپوفیز ترشح می شوند که از آن جمله می توان به هورمون شناخته شده و بسیار با ارزش رشد اشاره کرد.
هر گاه دو یا چند آمینو اسید به هم متصل شوند یک پپتید را تشکیل داده اند. اگر تعداد آمینو اسیدهای پپتیدی به تعداد کمتر از ده هزار باشد به آن پلی پپتید و اگر بیش از این تعداد باشد به آن پروتئین گویند.
هورمونهائی در بدن تولید و ترشح میشوند که ساختار پپتیدی دارند، هورمون رشد، انسولین، IGF ،FSH ،LH و … از این دسته اند. اولین پپتیدی که در علم داروسازی در سال ۱۹۵۳ کشف شد، اکسی توسین بوده که شامل ۳۷ آمینو میباشد.
هورمون‌های پپتیدی یا هورمون‌های پروتئینی هورمون‌هایی هستند که از مولکول‌های پپتیدی یا پروتئینی ساخته شده‌اند. در حالت دوم (پروتئینی) طول زنجیرهٔ آمینواسیدی بلندتر میباشد. این هورمون‌ها بر دستگاه درون‌ریز جانوران (شامل انسان) تأثیر می‌گذارند.
بیشتر هورمون‌ها در دو دستهٔ هورمون‌های استروییدی و آمینواسیدی (آمینی، پپتیدی یا پروتئینی) رده‌بندی میشوند. مانند سایر پروتئین‌ها، هورمون‌های پروتئینی نیز در داخل سلول و توسط رونوشت آران‌ای پیام‌رسان (که توسط الگوی دی‌ان‌ای در هسته سلول سنتز میشود) ساخته میشوند
آشنایی با هورمون های پپتیدی و انواع آن / نکات مهم در مورد پپتید
هورمون‌های پپتیدی معروف
چند هورمون پپتیدی مهم از غده هیپوفیز ترشح میشوند. هیپوفیز پسین هورمون‌های پرولاکتین، آدرنوکورتیکوتروپین و هورمون رشد را ترشح می‌کند. هیپوفیز پیشین هورمون‌های وازوپرسین و اکسی‌توسین را ترشح می‌کند.
در حال حاضر پیشرفتهای شایانی در علم داروسازی ایجاد شده تا جائیکه باید منتظر خبرهای شگفت آور برای درمان بسیاری از بیماریها باشیم، مطالعه بروی پپتیدی بنام آپورین (با ۱۳ آمینو اسید)، که از پوست نوعی قورباغه استرالیائی استخراج میشود و برای درمان سرطان در حال بررسی است و یا نوعی پپتید با ۳۶ آمینو اسید که برای درمان ایدز در نظر گرفته شده،
پپتید هومانین برای درمان دیابت که با تاثیر بروی سلولهای بتا لوزلمعده که تنبل شده اند موجب ترشح طبیعی انسولین میگردد، پپتید گرلین که در شکم آزاد میشود و موجب گرسنگی میگردد،
پپتیدYY، که بصورت اسپری قبل غذا برای کاهش و کنترل اشتها استفاده میشده (و به دلیل احساس تهوع زیاد در حال حاضر مورد نظر داروسازان نیست)،
پپتید گشاد کننده عضلات روده و مناسب برای بیماری کرونر قلب ، بنام VIP و پپتید D-Lys۳-GHRP-۶ که ضد اشتها است، نقش پپتید تا جائی ارزشمند شده که در حال حاضر جایگزین برخی از انواع آنتی بیوتیکها شده، و مزیت بزرگی که پپتید ها نسبت به آنتی بیونیکها دارند اینست که باکتریها به این نوع درمان مقاوم نمیشوند .
ساخت پپتید ها حتی در ایران هم انجام میگیرد و از دانشگاهها و موسسات علمی، جهت تحقیق، سفارش ساخت میپذیرد
در طبیعت پپتیدهائی بنام زیست فعال نیز یافت میشوند بعنوان مثال تولید پپتیدهای زیست فعال حاصل از تخمیر و تجزیه پروتئین شیر توسط آنزیمهای تولید شده توسط موجودات ذره بینی یا دستگاه گوارش، مصرف خوراکی اینگونه پپتید موجب تقویت سیستم ایمنی، قلب، گوارش و اعصاب میشود.
در حال حاضر داروهای خوراکی که در یخچال باید نگهداری کرد در ایران تولید شده و کارائی خوبی برای تقویت بدن و … دارند. امروزه حدود ۲۰۰ نوع پپتید بعنوان داروهای طبیعی در نظر گرفته شده.
یکی از مهمترین مسائلی که در مصرف پپتید باید داروسازان در نظر بگیرند اینست که پپتیدها آزادانه در بدن برای مدتی محدود پس از مصرف در حرکت هستند و اینکه پپتید بروی اندام هدفی که مد نظر است قرار بگیرد کار بس دشواریست.
بعنوان مثال پپتیدهایی که برای ورزشکاران درنظر گرفته میشود باید زمانی استفاده شود که غشا سلولهای عضلانی حساس ترین حالت ممکن را دارند(یعنی وقتی که گرسنه هستید و یا اینکه ورزشی سنگین انجام داده باشید).
یکی از دغدغه های ورزشکاران بدنساز، وجود هورمون رشد به مقدار مناسب در بدن است این هورمون موجب افزایش تعداد فیبر های عضلانی و کاهش توده های چربی میشود، پپتیدهائی همچون سرمورلین ، جی اچ آر پی ۶ ، جی اچ آرپی ۲، ایپامورلین ، هگزارلین ، سی جی سی ۱۲۹۵ ، سی جی سی داک ۱۲۹۵ ، همگی موجب تحریک ترشح هورمون رشد میشود .
هر یک از این پپتید ها خواص و عوارض مخصوص به خود دارند و تاثیر آنها برای هر فرد متفاوت است و بستگی به خصوصیان ژنتیکی فرد ، سن ، نوع تمرین و .. دارد،
